Τι είναι ο κερατόκωνος;

Ο κερατόκωνος είναι μια προοδευτική πάθηση του κερατοειδούς, του διαφανούς μπροστινού τμήματος του ματιού, που παίζει καθοριστικό ρόλο στη διάθλαση του φωτός και στην ποιότητα της όρασης. Πρόκειται για μια εκφυλιστική διαταραχή, που επηρεάζει 1 στους 2000 περίπου ανθρώπους σε πλήρη εκδήλωση, ίσως αρκετά περισσότερους σε πιο πρώιμη και ανεκδήλωτη μορφή. Προκύπτει όταν ο κερατοειδής λεπταίνει και σταδιακά αλλάζει σχήμα, αποκτώντας κωνική μορφή αντί για τη φυσιολογική σφαιρική. Αυτή η παραμόρφωση επηρεάζει την ικανότητα του ματιού να εστιάζει σωστά το φως στον αμφιβληστροειδή, οδηγώντας σε θολή και παραμορφωμένη όραση.

Η πάθηση εμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία ή στις αρχές της ενήλικης ζωής και μπορεί να προοδεύσει σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Αν και μπορεί να προσβάλει και τα δύο μάτια, αυτό συμβαίνει σε διαφορετικό βαθμό, δηλαδή η σοβαρότητα της παραμόρφωσης του κερατοειδούς δεν είναι πάντα ίδια σε κάθε μάτι.

Κερατοειδής καλείται το διαφανές μπροστινό «τοίχωμα» του ματιού, εκεί όπου σταματά το λευκό του ματιού είναι το παράθυρο και παράλληλα ο κύριος φακός μέσα από τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.

Στον κερατόκωνο λεπταίνει ο κερατοειδής, χάνει τη δομική του σταθερότητα και αρχίζει να χάνει το σχήμα του. Αρχίζει να προεκβάλλει αντίστοιχα με την περιοχή όπου έχει λεπτύνει. Το σχήμα του τώρα γίνεται περισσότερο «κωνοειδές» αντί για σφαιρικό, εξ ου και η ονομασία της πάθησης. Το φως πλέον περνάει από έναν παραμορφωμένο φακό για να μπει στο μάτι και η όραση προοδευτικά περιορίζεται.

Κερατόκωνος και τύφλωση – Ένας μύθος που καταρρίπτεται

Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν μήπως ο κερατόκωνος μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει. Παρόλο που ο κερατόκωνος μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την όραση, οι σύγχρονες ιατρικές εξελίξεις έχουν καταστήσει δυνατή τη σταθεροποίηση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πάθησης. Με τις διαθέσιμες θεραπείες, όπως το cross linking, τους εξειδικευμένους φακούς επαφής, τους δακτυλίους κερατοειδούς και, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, τη μεταμόσχευση κερατοειδούς, οι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν μια ικανοποιητική όραση και να αποφύγουν την πλήρη απώλειά της.

Η έγκαιρη διάγνωση είναι το κλειδί για την καλύτερη δυνατή διαχείριση της πάθησης. Αν ο κερατόκωνος διαγνωστεί σε αρχικό στάδιο, μπορεί να επιβραδυνθεί ή και να σταματήσει η εξέλιξή του με τη σωστή θεραπευτική προσέγγιση. Για αυτόν τον λόγο, η τακτική εξέταση από έναν εξειδικευμένο οφθαλμίατρο είναι απαραίτητη, ειδικά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή αν εμφανιστούν πρώιμα συμπτώματα όπως συχνές αλλαγές στη συνταγή των γυαλιών ή δυσκολία στη νυχτερινή όραση.

Συμπτώματα του κερατόκωνου

Τα συμπτώματα του κερατόκωνου διαφέρουν ανάλογα με το στάδιο της πάθησης. Στα αρχικά στάδια, μπορεί να είναι ήπια, ενώ στα προχωρημένα στάδια η όραση επηρεάζεται σημαντικά.

• Θολή ή παραμορφωμένη όραση
• Μειωμένη νυχτερινή όραση
• Συχνή αλλαγή γυαλιών ή φακών επαφής λόγω επιδείνωσης της όρασης
• Διπλή ή πολλαπλή όραση σε κάθε μάτι ξεχωριστά
• Αίσθηση ερεθισμού ή ξένου σώματος στα μάτια
• Αυξημένη ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία)

Αν παρατηρήσετε αυτά τα συμπτώματα, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν εξειδικευμένο οφθαλμίατρο για διάγνωση και αντιμετώπιση.

Αίτια εμφάνισης της πάθησης

Ο κερατόκωνος θεωρείται μια πολυπαραγοντική πάθηση, όπου συνδυάζονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Τα κυριότερα αίτια περιλαμβάνουν:

• Γενετική προδιάθεση: Ο κερατόκωνος εμφανίζεται συχνότερα σε οικογένειες με ιστορικό της πάθησης.
• Χρόνιο τρίψιμο των ματιών: Το έντονο τρίψιμο των ματιών μπορεί να επιδεινώσει την πάθηση, καθώς καταπονεί τον κερατοειδή.
• Αλλεργίες και φλεγμονές: Παθήσεις όπως η αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης κερατόκωνου.
• Οξειδωτικό στρες και μεταβολικές διαταραχές: Η ανισορροπία στο μεταβολισμό του κερατοειδούς μπορεί να οδηγήσει στη σταδιακή αποδυνάμωσή του.

Πώς γίνεται η διάγνωση του κερατόκωνου;

Η διάγνωση του κερατόκωνου γίνεται με εξειδικευμένες οφθαλμολογικές εξετάσεις, όπως:

• Τοπογραφία κερατοειδούς: Η πιο αξιόπιστη μέθοδος για την απεικόνιση του σχήματος και του πάχους του κερατοειδούς.
• Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT): Παρέχει υψηλής ανάλυσης εικόνες του κερατοειδούς για την ανίχνευση αλλοιώσεων.
• Κερατομετρία και παχυμετρία κερατοειδούς: Μετράται η κυρτότητα και το πάχος του κερατοειδούς για να εντοπιστούν πιθανές μεταβολές.
• Μέτρηση της ελαστικότητας του κερατοειδούς - Ocular Response Analyzer

Η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική για την επιτυχή διαχείριση του κερατόκωνου και την αποφυγή επιπλοκών. Πριν από χρόνια ο κερατόκωνος ήταν η ΣΥΧΝΟΤΕΡΗ ΕΝΔΕΙΞΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ κερατοειδούς. Τώρα όμως με έγκαιρη διάγνωση και σταθεροποίηση του κερατοειδούς (cross-linking) η μεταμόσχευση αποφεύγεται και η όραση διατηρείται ή και βελτιώνεται.

Θεραπεία / Αντιμετώπιση κερατόκωνου

Υπάρχουν διάφοροι διαθέσιμοι τρόποι για να αντιμετωπιστεί ο κερατόκωνος, αφενός για να μπορούμε να δούμε πιο καθαρά, αφετέρου για να μην προχωρήσει η νόσος. Η σύγχρονη αντιμετώπιση του κερατόκωνου εξαρτάται από τη σοβαρότητα της πάθησης και περιλαμβάνει συντηρητικές και χειρουργικές επιλογές.

Ποιοι είναι τώρα οι διαθέσιμοι τρόποι για να αντιμετωπιστεί ο κερατόκωνος – αφ’ενός να μπορούμε να δούμε πιο καθαρά, αφ’ετέρου να μην προχωρήσει η νόσος:

1. Φακοί επαφής και συντηρητικές λύσεις

Στα πρώιμα στάδια, οι άκαμπτοι αεροδιαπερατοί φακοί επαφής (RGP lenses ή rigid gas permeable contact lenses) δίνουν στην πράξη το σχήμα τους στον κερατοειδή και έτσι το μάτι βλέπει μέσα από την ομαλή τους επιφάνεια. Έτσι μπορούν να βελτιώσουν την όραση προσφέροντας μια πιο ομαλή επιφάνεια διάθλασης. Άλλες εναλλακτικές είναι οι σκληρικοί φακοί επαφής και οι υβριδικοί φακοί, που συνδυάζουν την άνεση των μαλακών φακών με την οπτική ευκρίνεια των σκληρών φακών. Όταν το μάτι δεν μπορεί να ανεχθεί τον φακό, οι επόμενες επιλογές μπορεί να είναι είτε οι δακτύλιοι κερατοειδούς είτε το cross-linking, ή και συνδυασμός των δύο.

2. Δακτύλιοι κερατοειδούς (Intracorneal rings - ICRs)

Πρόκειται για μικρούς πλαστικούς δακτυλίους που τοποθετούνται μέσα στην ουσία του κερατοειδούς για να βελτιώσουν το σχήμα του. Αυτή η μέθοδος βοηθά στην προσωρινή σταθεροποίηση της κατάστασης. Τελευταία έχουν βελτιωθεί αρκετά ως προς την διατήρησή τους μέσα στον κερατοειδή, ενώ έχουν αναπτυχθεί και βιολογικά ενθέματα είτε σε σχήμα δακτυλίου είτε σε σχήμα δίσκου.

3. Corneal Collagen Cross-Linking with Riboflavin (CXL)

Η πιο σύγχρονη και αποτελεσματική θεραπεία για τη σταθεροποίηση του κερατοκώνου είναι το Cross Linking (CXL). Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει:

Εφαρμογή μιας χημικής ουσίας που λέγεται ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2) και αμέσως μετά υπεριώδους UV-Α ακτινοβολίας. Σκοπός της διαδικασίας αυτής είναι να «σκληρύνει» ο κερατοειδής μέσα από την ενίσχυση των συνδέσεων ανάμεσα στις ίνες κολλαγόνου που αποτελούν την ουσία του, καθιστώντας τον κερατοειδή πιο ανθεκτικό και αποτρέποντας την περαιτέρω εξέλιξη της πάθησης.

Η επέμβαση αυτή έχει καταστήσει πλέον πολύ σπάνιες τις μεταμοσχεύσεις για κερατόκωνο, καθώς με σωστή παρακολούθηση και έγκαιρη παρέμβαση δεν υπάρχει κανένας λόγος να αφεθεί ένας κερατοειδής να φτάσει μέχρι το σημείο να χρειαστεί αντικατάσταση με μόσχευμα.

Μία περιορισμένη εφαρμογή excimer laser (λέιζερ) μόλις πριν την διασύνδεση (είτε ως PTK, είτε ως Topo-guided PRK) μπορεί να εξομαλύνει το σχήμα του κερατοειδούς και να βελτιώσει αρκετά την όραση.

4. Μεταμόσχευση κερατοειδούς

Η μεταμόσχευση κερατοειδούς (ολικού ή μερικού πάχους) ήταν μέχρι πρόσφατα η οριστική λύση στο πρόβλημα (εφόσον γίνει σωστά ώστε να μην επιστρέψει ο κερατόκωνος δίπλα από τον καινούργιο ιστό).

Πρόκειται για μια επέμβαση που διαρκεί περίπου μία ώρα και πραγματοποιείται αυθημερόν. Δεν σχετίζεται με μεταμοσχεύσεις άλλων οργάνων και δεν απαιτεί τη λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων από το στόμα, παρά μόνο ένα ειδικό κολλύριο για την αποφυγή απόρριψης του μοσχεύματος.

Πλέον, σε πολύ προχωρημένα στάδια, όπου οι άλλες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές, η μεταμόσχευση κερατοειδούς αποτελεί τη μοναδική λύση. Ανάλογα με τη σοβαρότητα, μπορεί να πραγματοποιηθεί:

• Διαμπερής (ολική) κερατοπλαστική
• Εν τω βάθει πρόσθια κερατοπλαστική (DALK)

Οι μεταμοσχεύσεις κερατοειδούς έχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας, ειδικά με τις σύγχρονες τεχνικές.

Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό το κοινό να γνωρίζει ότι ο κερατόκωνος μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ανεξάρτητα από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Δεν οδηγεί σε τύφλωση και δεν θα έπρεπε να επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες ή την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Με τις σύγχρονες θεραπείες και τις εξειδικευμένες χειρουργικές τεχνικές, η πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, αποτρέποντας την εξέλιξή της και διατηρώντας την ποιότητα της όρασής σας, χωρίς να την περιορίζει σε κανέναν βαθμό.

Ο Χάρης Μπριλάκης, χειρουργός οφθαλμίατρος, διαθέτει εκτενή εμπειρία στη διαχείριση του κερατόκωνου, με περισσότερα από 25 χρόνια εξειδίκευσης σε τεχνικές όπως το cross linking, η μεταμόσχευση κερατοειδούς και η διαθλαστική χειρουργική. Η εκπαίδευσή του σε κορυφαία ιδρύματα των ΗΠΑ (Georgetown, Johns Hopkins, Cincinnati Eye Institute) και η ανανεωμένη US Board Certification έως το 2034 εγγυώνται κορυφαία φροντίδα και αποτελεσματικές λύσεις για την όρασή σας.

Αναλαμβάνει ολιστική αντιμετώπιση του κερατόκωνου, με πλήρη προσωπική φροντίδα σε κάθε στάδιο της διάγνωσης και θεραπείας.

Εμπιστευτείτε την υγεία των ματιών σας σε έναν εξειδικευμένο χειρουργό οφθαλμίατρο με περισσότερα από 20 χρόνια εμπειρίας και κορυφαία κατάρτιση, επικοινωνήστε και κλείστε σήμερα ένα ραντεβού για ολοκληρωμένη διάγνωση και θεραπεία.