Πως γίνεται η επέμβαση με Laser και σε τι διαφέρει το LASIK από το femtosecond LASIK το PRK και το LASEK
Το excimer laser σμιλεύει τον κερατοειδή και του αλλάζει την ισχύ, ώστε να μην χρειάζεται πρόσθετος φακός επαφής ή γυαλιά γι’αυτήν την αλλαγή. Πρόκειται για μία εξωτερική, επιφανειακή επέμβαση, όπου αντίθετα για παράδειγμα με του καταρράκτη ο βολβός του ματιού δεν ανοίγει καθόλου, ούτε καν με πολύ μικρή τομή. Εάν η σμίλευση γίνει κάτω από έναν κρημνό (flap), αυτό είναι το LASIK. Κρημνός λέγεται ένα "καπάκι", ένας απόλυτα ελεγχόμενος φλοιός μικρού πάχους στον κερατοειδή. Όταν το flap γίνεται με χρήση laser, τότε μιλάμε για femtosecond LASIK ή bladeless, all-laser-LASIK. Με το femtosecond είναι μεγαλύτερος ο έλεγχος ως προς τις διαστάσεις και την εφαρμογή του flap. Αυτό μπορεί να είναι σημαντικό σε ορισμένες επιλεγμένες περιπτώσεις.
Η αποκατάσταση της όρασης με το LASIK είναι πολύ γρήγορη και μία αίσθηση ξένου σώματος πολύ σύντομη. Ο ασθενής επανέρχεται στην εργασία του και οδηγεί από την επομένη ημέρα. Απαιτείται προσοχή ώστε να μην τριφτεί το μάτι διότι ειδικά τις πρώτες ημέρες το flap είναι ευαίσθητο.
Οι άλλες τεχνικές είναι χωρίς flap και λέγονται επιφανειακές σμιλεύσεις (surface ablations): το PRK ή το LASEK (μια βελτίωση στον πόνο που μπορεί να προκαλέσει το PRK την πρώτη μέρα) προτιμώνται όταν ο κερατοειδής είναι λεπτός ή όχι απόλυτα φυσιολογικός, τα μάτια ξηρότερα και σε άτομα που είναι πιο πιθανό να τραυματιστούν κάποτε στα μάτια, για λόγους επαγγέλματος ή χόμπι (π.χ. πολεμικές τέχνες). Χρειάζεται ένα διάστημα μίας εβδομάδος μέχρι να σταθεροποιηθεί αρκετά η όραση για οδήγηση, είναι πάντως λειτουργική από την αρχή. Μία άλλη τεχνική, το epi-LASIK, χρησιμοποιούσε μία συσκευή για να αφαιρέσει το επιθήλιο, είχε όμως κάποιες επιπλοκές και εγκαταλείφθηκε. Μία άλλη υποτιθέμενη βελτίωση στο PRK, το trans-PRK ή transepithelial PRK υποτίθεται ότι ελαττώνει τον πόνο και επιταχύνει την επούλωση μετά το PRK αλλά στην πράξη υστερεί ως προς την άνεση σε σχέση με το LASEK ενώ έχει σαφώς χειρότερη ακρίβεια στο αποτέλεσμα της διόρθωσης.
Όταν ολοκληρωθεί η εφαρμογή του laser, στο μεν LASIK το flap επανατοποθετείται πάνω στον υπόλοιπο κερατοειδή, ο οποίος έχει την ιδιότητα να τον συγκρατεί χωρίς τη χρήση ραμμάτων, ενώ στο PRK και το LASEK τοποθετείται ένας προσωρινός φακός επαφής για 5 ημέρες.
Ποιοι ασθενείς είναι κατάλληλοι για να δεχθούν επέμβαση laser στον κερατοειδή
Προεγχειρητικά γίνεται εκτεταμένος έλεγχος με τον τελειότερο εξοπλισμό, που θα βεβαιώσει ότι η επέμβαση μπορεί να γίνει με ασφάλεια. Τυχόν υπάρχουσες οφθαλμολογικές ή συστηματικές παθήσεις, ορισμένα φάρμακα, εγκυμοσύνη κτλ πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Είναι σημαντικό ο χειρουργός σας να έχει την πείρα για να σας πει κατά πόσον η επέμβαση είναι ασφαλής για σας. Περίπου ένας στους πέντε ασθενείς που παρουσιάζονται δεν είναι κατάλληλος. Πριν σκεφτείτε το laser, πρέπει:
- Να είστε πάνω από 18 ετών. Μόνο σε ειδικές περιπτώσεις γίνονται τέτοιες επεμβάσεις σε νεώτερη ηλικία.
- Να έχετε σταθερή συνταγή στα γυαλιά ή τους φακούς επαφής για τουλάχιστον ένα χρόνο.
- Να έχετε σταματήσει να φοράτε τους μαλακούς φακούς επαφής 1 εβδομάδα πριν το χειρουργείο, τους δε σκληρούς τουλάχιστον 4 εβδομάδες πριν. Αυτό είναι απαραίτητο για τις τελικές μετρήσεις, τις οποίες εμείς επαναλαμβάνουμε και επαληθεύουμε και την ημέρα της επέμβασης.
Εάν τυχόν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για laser, είναι πιθανό μία άλλη εναλλακτική μορφή διόρθωσης (π.χ. ενδοφακοί) να έχει πολύ καλό αποτέλεσμα. Όλα αυτά θα συζητηθούν κατά τον προέλεγχό σας.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;
Τα μάτια του πρώτους μήνες μετά το χειρουργείο είναι ξηρότερα. Επίσης μπορεί να βλέπουμε φωτεινούς κύκλους τη νύχτα, που σταδιακά βελτιώνονται. Με τα καινούργια laser αυτό έχει περιοριστεί σημαντικά. Η πιθανότητα μόλυνσης είναι χαμηλή, 1 στις 5000, ενώ εξίσου σπάνια μπορεί να χρειαστεί το χειρουργείο LASIK να περιμένει λίγες εβδομάδες να ολοκληρωθεί με καινούργιο κρημνό / flap. Άλλες σπάνιες επιπλοκές είναι μεταξύ άλλων: κερατεκτασία (μετεγχειρητικός κερατόκωνος), haze (θόλωση), πτυχές (striae) ή φλεγμονή στο flap, παρεκτόπισή του με τραυματισμό, απώλεια όρασης, ελάττωση του contrast, ενοχλήσεις στην όραση τη νύχτα (halos/starburst).
Η διαθλαστική χειρουργική θεωρείται από τα ασφαλέστερα χειρουργεία, γι’αυτό και είναι από τα λίγα που γίνονται ταυτόχρονα και στα δύο μάτια. Η εκπαίδευση και η πείρα του χειρουργού σας είναι πολύ σημαντικές, τόσο για την επιλογή του ασθενούς που θα χειρουργηθεί και της κατάλληλης μεθόδου, όσο και για την επέμβαση αυτή καθαυτή - ιδίως για το στάδιο του σχηματισμού του flap στον κερατοειδή, όπου και συμβαίνουν οι περισσότερες από τις σπάνιες επιπλοκές.
Τι πρέπει να αποφεύγουμε τις πρώτες μέρες μετά την επέμβαση;
Δεν τρίβουμε και δεν ακουμπάμε τα μάτια μας. Για το LASIK, κοιμόμαστε με προστατευτικά καλύμματα πάνω από τα μάτια μας την πρώτη εβδομάδα.- Δεν αφήνουμε το νερό να πέφτει κατευθείαν πάνω στα μάτια την πρώτη εβδομάδα. Δεν κάνουμε μπάνιο σε πισίνα ή στη θάλασσα για 4 εβδομάδες. Ελαφριά άσκηση μπορεί να ξεκινήσει μετά την 1η εβδομάδα.
- Δεν ξεχνούμε τα κολλύριά και τα ραντεβού μας.
Τι προσφέρει η τεχνολογία wavefront και η τοπογραφία
Οι εξατομικευμένες σμιλεύσεις (wavefront-guided customized ablations), καθώς και οι wavefront-optimized, αυτό που προσφέρουν είναι η βελτίωση της νυχτερινής όρασης και η καλύτερη αντίληψη αντίθεσης (contrast). Τα γυαλιά και οι φακοί επαφής διορθώνουν δύο παραμέτρους: τη μυωπία ή υπερμετρωπία και τον αστιγματισμό (sphere & cylinder), Υπάρχουν και άλλες μικροατέλειες όμως που εξηγούν γιατί κοιτάζοντας έναν προβολέα για παράδειγμα τη νύχτα με ή χωρίς τα γυαλιά και τους φακούς μας βλέπουμε ένα φωτεινό στεφάνι ή φωτεινές ακτίνες γύρω του. Αυτές ονομάζονται εκτροπές ανωτέρας τάξης (higher-order aberrations) και γίνονται πιο σημαντικές και πιο ενοχλητικές όσο το μέγεθος της κόρης του οφθαλμού μεγαλώνει, όπως για παράδειγμα με το σκοτάδι τη νύχτα. Αυτές ελέγχει η wavefront-guided επέμβαση, ενώ και η topography-guided επέμβαση ακολουθεί τις ιδιομορφίες του κερατοειδούς και η wavefront-optimized είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να μη δημιουργεί υψηλές καινούργιες εκτροπές και ενοχλήσεις στη νυχτερινή όραση.
Μικροχειρουργική Καταρράκτη
Οι επεμβάσεις καταρράκτη πλέον θεωρούνται κι αυτές διαθλαστικές. Τα παλιά χρόνια για να βγει ο καταρράκτης απαιτείτο μεγάλη τομή, με πολλά ράμματα. Η αποκατάσταση της όρασης ήταν βραδεία και οι πιθανές επιπλοκές περισσότερες. Εξ ου και είχε επικρατήσει η έννοια του «ώριμου» καταρράκτη, αφού αν δεν ήταν ώριμος η όραση μετά την επέμβαση θα ήταν αρχικά χειρότερη απ’ό,τι πριν! Τώρα πια και η τομή είναι μικρή (δύο των 1.4mm ή μία των 1,8 - 2.5mm περίπου) και η όραση αποκαθίσταται άμεσα. Όποιος έχει έστω και λίγο ελαττωμένη όραση δεν έχει νόημα να περιμένει, καθώς χάνει για το διάστημα της αναμονής σε ποιότητα όρασης και ζωής, ενώ όσο ωριμάζει και σκληραίνει ο καταρράκτης τόσο περισσότερη ενέργεια χρειάζεται για να αφαιρεθεί και τόσο αυξάνεται η πιθανότητα επιπλοκών.
Την επέμβαση αυτή τη χρησιμοποιούμε και χωρίς να υπάρχει πραγματικός καταρράκτης, αλλά για να αντιμετωπίσουμε την υψηλή υπερμετρωπία κυρίως - ενίοτε και την υψηλή μυωπία, ιδίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Μπορούμε να επιλέξουμε με προσεκτικούς υπολογισμούς τον ενδοφακό ώστε το αποτέλεσμα να είναι το επιθυμητό: κοντά στο μηδέν για μακρινή όραση, λίγο μυωπικό για να βλέπει το μάτι καθαρά κοντύτερα. Ή μπορούμε να τοποθετήσουμε πολυεστιακούς ενδοφακούς: αυτοί μας δίνουν και κοντινή όραση, με κάποιους συμβιβασμούς στη μακρινή. Τίποτα δεν εμποδίζει να γίνει συμπληρωματικά λίγο laser αν δεν μηδενιστεί η συνταγή - ο συνδυασμός αυτός λέγεται Bioptics. Όλα αυτά ισχύουν βέβαια και για όσους έχουν πραγματικά καταρράκτη. Ουδέν κακό αμιγές καλού, η επέμβαση που θα κάνουν για τον καταρράκτη είναι και μία ευκαιρία για να ελαττώσουν την ανάγκη τους για γυαλιά.
Monovision – το ένα μάτι για μακριά, το άλλο για κοντά
Ο πιο φυσιολογικός και ασφαλής τρόπος. Είτε σε επέμβαση στον κερατοειδή με laser, είτε σε επέμβαση καταρράκτη, επιλέγουμε το μάτι που δεν είναι το επικρατές για μακρινή όραση και του αφήνουμε περίπου 1.25 μυωπία, ενώ μηδενίζουμε το άλλο για να βλέπει μακριά. Με τη λίγη μυωπία αυτή, βλέπουμε, με το ένα μάτι βέβαια, στην απόσταση του κινητού μας, ένα μενού, ενώ λειτουργούμε αρκετά καλά και στην οδήγηση με το άλλο μάτι, το επικρατές. Γυαλιά χρειάζονται για τη νυχτερινή οδήγηση και για το πολύ κοντινό διάβασμα. Το monovision επηρεάζει την αντίληψη του βάθους, δεν το προτιμούμε για παράδειγμα σε χειρουργούς. Μπορεί (και συνιστάμε) να το δοκιμάσει κανείς με φακούς επαφής, είναι αναστρέψιμο αν τελικά δεν λειρουργήσει καλά και μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από τα γυαλιά για τις περισσότερες ώρες της ημέρας.
Ενθέματα κερατοειδούς – corneal inlays.
Τοποθετούνται σε ειδικές θήκες οι οποίες έχουν σχηματισθεί στον κερατοειδή. Είναι είτε μικροσκοπικοί φακοί με κοντινή διόρθωση, είτε διαφράγματα με οπές τύπου pinhole. Έχουν ικανοποιητική απόδοση αλλά και πιθανές επιπτώσεις στη μακρινή όραση, το contrast, το διάβασμα στο ημίφως. Πρόσφατα ένα από αυτά, το Raindrop, αποσύρθηκε λόγω μίας ουλοποίησης που προκαλούσε στον κερατοειδή.
Πρεσβυωπικό LASIK
Χρησιμοποιεί την λογική του πολυεστιακού κερατοειδούς. Προσφέρεται περισσότερο για όσους έχουν και υπερμετρωπία εκτός από πρεσβυωπία. Σε έναν ικανοποιητικό βαθμό και η διόρθωση αμιγώς της υπερμετρωπίας βοηθά στην κοντινή εστίαση, ενώ ορισμένα excimer laser μπορούν να αφήσουν επίτηδες ένα μικρό κεντρικό κυρτότερο νησίδιο στον κερατοειδή. Αυτό δρα ως πρόσθετος φακός που εστιάζει κοντά, επηρεάζει όμως λιγότερο ή περισσότερο την μακρινή όραση.
CK – Conductive Keratoplasty
Πρόκειται για μία τεχνική που μας έδινε προσωρινά καλά αποτελέσματα, που όμως πλέον τείνει να εγκαταλειφθεί. Μία ακίδα που τοποθετείται περιμετρικά στον κερατοειδή προκαλεί ρίκνωση με ραδιοσυχνότητες και κυρτώνει τον κεντρικό κερατοειδή ώστε να εστιάζει πιο κοντά. Αφορά μάτια που δεν χρειάζονται γυαλιά για μακρινή όραση ή που έχουν χαμηλή υπερμετρωπία. Γίνεται στο ένα μάτι, το μη επικρατές. Σε βάθος χρόνου θα ατονήσει, θα χρειαστούν συμπληρωματικές εφαρμογές. Παραπλήσια αν και πιο ελεγχόμενη και σταθερή είναι η λογική με την οποία λειτουργεί το Intracor με χρήση laser.
Πολυεστιακοί Ενδοφακοί - Multifocal IOLs
Παραδοσιακά σκοπεύαμε στο να εστιάζει ο ενδοφακός στα αντικείμενα τα οποία βρίσκονται σε μακρινή απόσταση. Έχουν εξελιχθεί ενδοφακοί οι οποίοι προσφέρουν ταυτόχρονη όραση τόσο μακριά όσο και κοντά. Αυτοί προσφέρουν καλή μακρινή όραση – όχι τόσο καλή όμως όσο οι καλύτεροι μονοεστιακοί φακοί - και καλή κοντινή σε κάποια συγκεκριμένη απόσταση. Για να λειτουργήσουν πρέπει να έχουν τοποθετηθεί και στα δύο μάτια. Μία φωτεινή άλως (στεφάνι) που δημιουργείται εξαιτίας της κατασκευής του φακού μπορεί να είναι ενοχλητική ιδίως τη νύχτα. Ενίοτε χρειάζεται να αφαιρεθούν αν δεν γίνουν ανεκτοί. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολυεστιακοί ενδοφακοί οι οποίοι δίνουν καθαρότητα (και) σε ενδιάμεσες αποστάσεις και κάποια από τα ενοχλήματα που προκαλούσαν οι πολυεστιακοί φακοί έχουν μετριασθεί.
Στο κέντρο μας στην Αθήνα προσφέρουμε:
- Την ειδική επίσημη εκπαίδευση σε θέματα διαθλαστικής χειρουργικής, σύνθετου καταρράκτη και κερατοειδούς στις ΗΠΑ (Refractive Surgery & Cornea fellowship).
- Επίσης, την εκτενή πείρα η οποία έχει συσσωρευθεί στη διαθλαστική χειρουργική μέσω της ενασχόλησής μας με το αντικείμενο στις ΗΠΑ, τη Μ. Βρετανία και την Ελλάδα. Σ’εμάς απευθύνονται συνάδελφοι για αντιμετώπιση σπανίων επιπλοκών.
